Πεποιθήσεις: Πώς Διαμορφώνουν τη Ζωή μας και Πώς Μπορούμε να τις Αλλάξουμε

Της Ελένης Δαούτου*

Οι πεποιθήσεις είναι οι εσωτερικές υποτιθέμενες «αλήθειες» που υιοθετούμε για τον κόσμο, τους άλλους, αλλά και τον ίδιο μας τον εαυτό. Είναι σαν μεγάλα φίλτρα που φιλτράρουν τις εμπειρίες μας, επηρεάζοντας το πώς αντιλαμβανόμαστε και ερμηνεύουμε τα γεγονότα που συμβαίνουν στη  ζωή μας. Οι πεποιθήσεις διαμορφώνονται από τις παιδικές μας εμπειρίες, τις πολιτισμικές επιρροές και τις σημαντικές σχέσεις που είχαμε στη ζωή μας.

 Πώς Αναγνωρίζουμε τις Πεποιθήσεις μας;

Η αναγνώριση των πεποιθήσεων απαιτεί αυτοπαρατήρηση και αναστοχασμό. Συχνά, δεν συνειδητοποιούμε ότι μια συγκεκριμένη σκέψη ή συναίσθημα προέρχεται από μια βαθιά ριζωμένη πεποίθηση. Για παράδειγμα, αν κάποιος πιστεύει ότι «οι άνθρωποι είναι αναξιόπιστοι», μπορεί να βιώνει συχνά δυσπιστία και να αποφεύγει να αναπτύσσει στενές σχέσεις. Η αυτοπαρατήρηση, οι ερωτήσεις «γιατί το πιστεύω εγώ αυτό;» «τι σημαίνει για μένα αυτό;» και η αναγνώριση των μοτίβων στις σκέψεις και τις αντιδράσεις μας είναι βασικές πρακτικές για να καταλάβουμε ποιες πεποιθήσεις μας οδηγούν.

Σε Τι Εξυπηρετούν οι Πεποιθήσεις;

 Οι πεποιθήσεις μας βοηθούν να δώσουμε νόημα στον κόσμο και να τον οργανώσουμε. Μας προσφέρουν αίσθηση ασφάλειας και σταθερότητας, καθώς λειτουργούν ως ένας «οδηγός» που μας κατευθύνει στις καθημερινές αποφάσεις και αλληλεπιδράσεις. Ωστόσο, όταν οι πεποιθήσεις γίνονται άκαμπτες και περιοριστικές, μπορεί να οδηγήσουν σε επαναλαμβανόμενα μοτίβα που δε μας εξυπηρετούν. Για παράδειγμα, οι περιοριστικές πεποιθήσεις για τον εαυτό μας μπορούν να επηρεάσουν την αυτοεκτίμησή μας και να μας αποτρέψουν από το να δοκιμάσουμε νέες εμπειρίες.

Πώς Μπορούμε να Αλλάξουμε τις Πεποιθήσεις μας;

Η αλλαγή μιας πεποίθησης είναι μια διαδικασία που απαιτεί χρόνο και επίγνωση. Ένας πρώτος τρόπος είναι να ανακαλύψουμε τη ρίζα της πεποίθησης: Πως ξεκίνησε; Πώς διαμορφώθηκε; Είναι ακόμα σχετική με τη ζωή μας στο σήμερα ή μας περιορίζει; Στη συνέχεια, μπορούμε να επιλέξουμε μια νέα, πιο ωφέλιμη πεποίθηση. Για παράδειγμα, το «οι άνθρωποι είναι αναξιόπιστοι» μπορεί να αντικατασταθεί από το «ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να είναι αναξιόπιστοι, αλλά όχι όλοι». Η διαδικασία αυτή απαιτεί πρακτική, καθώς οι νέες πεποιθήσεις χρειάζονται επαναλαμβανόμενη σκέψη και ενίσχυση για να γίνουν μέρος της καθημερινής μας αντίληψης.

 Τι Χρειάζονται οι Πεποιθήσεις για να Αναπτυχθούν;

Για να αναπτύξουμε πιο υγιείς και ευέλικτες πεποιθήσεις, χρειάζεται ανοικτότητα και ευελιξία. Όσο περισσότερο εξετάζουμε τις σκέψεις μας και καλλιεργούμε μια αίσθηση αποδοχής και εν συναίσθησης για τον εαυτό μας, τόσο πιο εύκολα μπορούμε να αντικαταστήσουμε τις αρνητικές ή περιοριστικές πεποιθήσεις με νέες, υποστηρικτικές. Η συνεχής εκπαίδευση και αυτογνωσία αποτελούν το κλειδί για την αναδόμηση των πεποιθήσεων, οδηγώντας σε μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και ικανοποίηση στη ζωή μας.